25281

Ο Α. Χρίστου μιλά πρώτη φορά για όσα δεν είπε ποτέ για τη Λεμεσό και τη ζωή του!

26/04/2018
* ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Όλα τα αφιερώματα του All About Limassol (ως ο Επίσημος Οδηγός της Λεμεσού) αποσκοπούν ΜΟΝΟ στο να αναδείξουν τα διαφορετικά πλεονεκτήματα αυτής της υπέροχης πόλης, με σκοπό να γνωρίζουν όλοι τις μοναδικές Εμπειρίες που προσφέρονται. Σε καμία περίπτωση δεν έχουν διαφημιστικό ή αξιολογικό χαρακτήρα και δεν εξυπηρετούν συμφέροντα Εταιρειών, Δήμων, Οργανισμών ή Ιδιωτών.

Έχει περάσει πάνω από 1 χρόνος από τότε που άφησε πίσω του τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις του αξιώματος του Δημάρχου Λεμεσού. Όταν ετοιμάζεσαι για μια κουβέντα με τον Ανδρέα Χρίστου, ξέρεις πως μπορεί να κρατήσει ώρες, αλλά διαπιστώνεις τελικά ότι και μέρες ολόκληρες δε θα αρκούσαν. Οι υποχρεώσεις του πια δεν είναι το ίδιο πιεστικές, όμως ο ίδιος έχει επιλέξει να αφιερώνει μεγάλο κομμάτι της καθημερινότητάς του στην οικογένεια, μια οικογένεια απέναντι στην οποία νιώθει πολλές τύψεις, λόγω της μακροχρόνιας απουσίας του.

Η συνάντηση ορίστηκε κάπου ανάμεσα στις ώρες που κρατάει πια αποκλειστικά για τη σύζυγο, τα παιδιά και τον εγγονό του. Η αρχική αμηχανία παραμερίστηκε γρήγορα, όταν η συζήτηση έκανε ξεκάθαρο ότι γινόταν μεταξύ Λεμεσιανών, που τρέφουν ειλικρινή και βαθιά αγάπη για την πόλη τους. Αυτή η χαλαρή διάθεση, χωρίς προσποιητά χαμόγελα και κολακείες, με σεβασμό και ευθύτητα, είναι απαραίτητη προϋπόθεση όταν πρέπει να κάνεις μια εφ’ όλης της ύλης κουβέντα, με τον άνθρωπο που βρέθηκε στο τιμόνι της Λεμεσού, κατά τη διάρκεια μιας εξαιρετικά εντυπωσιακής δεκαετίας για την πόλη.

Το ενδιαφέρον μιας συζήτησης με τον Ανδρέα Χρίστου, βέβαια, δεν προκύπτει τόσο από το γεγονός ότι έφερε τον τίτλο του Δημάρχου, αλλά από το γεγονός ότι είναι ένας άνθρωπος παθιασμένος με την πόλη του, δοσμένος σε αυτή, δραστήριος ακόμα και τώρα που κανένας ρόλος και κανένα αξίωμα δεν το απαιτεί. Τα ψεγάδια και οι αδυναμίες δε λείπουν από τον πρώην Δήμαρχο, όπως δε λείπουν από κανένα, και το παραδέχεται και ο ίδιος. Όταν όμως κοιτάζεις από μια απόσταση όσα έγιναν στη Λεμεσό τα τελευταία χρόνια, δεν μπορεί να μην αναγνωρίσεις ότι και η πόλη, αλλά και ο ίδιος, μπορεί να περηφανεύεται για κάποια επιτεύγματα, που άλλαξαν ουσιαστικά τη Λεμεσό και επέτρεψαν να δρομολογηθεί μια νέα προοπτική ανάπτυξης.

Στη μεγάλη αποβάθρα του Παλιού Λιμανιού, σημαντικό κομμάτι της σύγχρονης εικόνας του παραλιακού μετώπου και έναν από τους δημοφιλέστερους και πολυφωτογραφημένους χώρους της πόλης.

Η έγνοια του για την πόλη και τα κοινά δεν έχει υποχωρήσει καθόλου. Την ίδια στιγμή, όμως, απολαμβάνει πια την πολυτέλεια να οργανώνει τη ζωή του γύρω από την οικογένεια. Γιατί, αν μετανιώνει για κάτι από την πολυετή του πορεία σε αξιώματα, από τη Βουλή στο Υπουργείο Εσωτερικών και τελικά στον Δήμο, αυτό είναι οι μικρές, οικογενειακές στιγμές, που χάθηκαν χωρίς να γυρίζουν πίσω. Βέβαια, η επιλογή να αφήσει το επάγγελμα του μηχανικού και να μπει στην πολιτική δεν ήταν ανάμεσα σε αυτά που θα άλλαζε αν μπορούσε. Από την πορεία αυτή, ξεχωρίζει τη δεκαετία στον Δήμο Λεμεσού, όπου μπόρεσε να αξιοποιήσει γνώσεις και εμπειρία για να δημιουργήσει κάτι στην πόλη μέσα στην οποία γεννήθηκε, μεγάλωσε, ερωτεύτηκε και έφτιαξε οικογένεια.

Η ιστορία του αρχίζει το 1948 στην περιοχή της Αγίας Ζώνης, ενώ η γνωριμία και ο γάμος του με την Κρίστιαν Χρίστου τον έδεσαν και συναισθηματικά με την ιστορική Πλατεία Ηρώων. Μάλιστα, το σπίτι της συζύγου του, πολύ πριν αυτή γεννηθεί εκεί, ήταν ο χώρος όπου ιδρύθηκε και το πρώτο πολιτικό κόμμα της Κύπρου, το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου και μετέπειτα ΑΚΕΛ, στο οποίο τάχθηκε και ο ίδιος ιδεολογικά.

«Είναι παρεξηγημένος χώρος η Πλατεία Ηρώων, λόγω της φήμης που δημιουργήθηκε από την παρουσία των καμπαρέ και των ιερόδουλων. Αυτά ήταν μια μορφή διασκέδασης, που υπάρχει σε όλο τον κόσμο και δεν είναι κακό να υπάρχει και στην πόλη μας, ιδίως με τους τακτικούς ελέγχους που γίνονταν τότε από τις αρχές. Το φαινόμενο αυτό δεν προκάλεσε ποτέ πρόβλημα ή απειλή για τον κόσμο που ζούσε εκεί, ενώ, αντίθετα, σήμερα, που οι δραστηριότητες αυτές γίνονται κρυφά και ανεξέλεγκτα, υπάρχουν πολύ περισσότεροι κίνδυνοι».

Η αγάπη του για την πλατεία μοιάζει να είναι προέκταση της αγάπης και της τρυφερότητας που τον δένει και με την ίδια την Κρίστιαν. Η σύζυγος είναι και ο αυστηρότερος κριτής του, όπως λέει, αλλά και ο πιο δικαιολογημένος επικριτής, λόγω των όσων στερήθηκε στο διάστημα της πολιτικής του πορείας. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι δεν αναγνωρίζει τους λόγους που εκείνη τον επέλεξε για σύντροφο της ζωής της, όμως, όπως αθώα παρατηρεί ο μικρός Άντης, το εγγονάκι τους, η γιαγιά του μάλλον έκανε καλή επιλογή.

Όση ώρα συζητούσαμε για τη σύζυγό του, ο Ανδρέας Χρίστου κοίταζε τη φωτογραφία της σε νεαρή ηλικία, η οποία βρίσκεται δημοσιευμένη στο βιβλίο της Κρίστιαν Χρίστου, «Λεμεσός: Η θάλασσα και η παπαρούνα».

Ο θαυμασμός του Αντρέα Χρίστου για την «γλυκιά και όμορφη κοπέλα, που δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητη» είναι φανερός. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μόνες κλήσεις που διέκοψαν τη συζήτησή μας ήταν αυτές από τη σύζυγο. Ακόμα πιο εντυπωσιακός, βέβαια, ήταν ο τρόπος που φωτιζόταν το πρόσωπό του, κάθε φορά που γινόταν αναφορά στο όνομά της. Χωρίς αμφιβολία, αν προσπαθεί να επανορθώσει για κάτι ο πρώην Δήμαρχος Λεμεσού, αυτό δεν έχει να κάνει με την πόλη ή το κόμμα του, αλλά με το σπίτι του.

Γιατί παράτησες την καριέρα του μηχανικού και μπήκες στην πολιτική;
Την απόφαση να εργαστώ επαγγελματικά για το κόμμα την πήρα σε μεγάλο βαθμό λόγω της ηθικής υποχρέωσης που ένιωθα απέναντι στο κόμμα που μου έκανε την πρόταση, το ίδιο κόμμα με τις αρχές του οποίου μεγάλωσα, βλέποντας τον πατέρα μου να αγωνίζεται μέσα σε αυτό και το ίδιο κόμμα που με σπούδασε.

Γιατί έθεσες για τρίτη φορά υποψηφιότητα, ενώ είχες εκφράσει την επιθυμία να μείνεις στις 2 θητείες στον Δήμο;
Είχα πει ότι με προβλημάτιζε το ενδεχόμενο επανεκλογής, λόγω προβλήματος στον σπόνδυλό μου, μετά από ένα ατύχημα που είχα σε φιλανθρωπικό ποδοσφαιρικό αγώνα πριν λίγα χρόνια.

Το χτύπημα είχε σαν αποτέλεσμα από 3 εκατοστά, ο σπόνδυλος να μειωθεί στο 1,5 μόλις. Αυτό μου δημιουργεί ακόμα πολλές δυσκολίες και ανησυχούσα ότι θα με επιβάρυνε η 5ετία.

Δέχθηκες πιέσεις από το κόμμα;
Αυτά είναι ανοησίες. Δέχθηκα, όντως, πιέσεις για να υποβάλω υποψηφιότητα, αλλά δεν ήταν από το κόμμα. Με πίεσαν πολίτες, οργανωμένα σύνολα, φορείς, παράγοντες της πόλης και γι’ αυτό πήρα την απόφαση. Το κόμμα μου είπε «Αντρέα θα κάνεις αυτό που θέλεις. Στα 68 σου, μετά από τόσα χρόνια υπηρεσίας, δεν μπορεί να σε εξαναγκάσει κανείς σε τίποτα».

Αφού έχασες τις εκλογές, γιατί ζήτησες επανακαταμέτρηση;
Σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, αυτή είναι μια διαδικασία που γίνεται αυτεπάγγελτα, όταν η διαφορά των ψήφων είναι κάτω από ένα συγκεκριμένο όριο. Καμία προσωπική κόντρα δεν κρύβεται πίσω από την κίνηση αυτή.

Οι σπουδές στη Μόσχα, επί ΕΣΣΔ, είναι μια περίοδος που θυμάται πολύ ευχάριστα. Άλλωστε, εκτός από την ακαδημαϊκή του κατάρτιση, την εμπειρία της εφαρμογής του σοσιαλιστικού προτύπου, κρατάει από τα χρόνια της Μόσχας και όμορφες, νεανικές αναμνήσεις, από τις οποίες δεν λείπουν και οι ρομαντικές περιπέτειες, πριν κατασταλάξει στη συντροφιά της συζύγου του, Κρίστιαν.

Η σύζυγος γνωρίζει για τις περιπέτειες αυτές; (γέλια)
Είχαμε και οι 2 τις περιπλανήσεις μας στα φοιτητικά μας χρόνια, άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο, εκείνη στη Ρουμανία, όπου σπούδαζε, και εγώ στη Μόσχα.

«Ο μεγαλύτερος εχθρός της πόλης, είναι ο εαυτός μας…»

Νιώθεις ότι ήσουν πετυχημένος δήμαρχος;
Στα χρόνια της θητείας μου, έκανα ότι ήταν δυνατό. Υπήρξαν πράγματα που δεν έγιναν, που δεν προλάβαμε να τα κάνουμε. Και σίγουρα όλα δεν μπορείς να τα πετύχεις με την ίδια αποτελεσματικότητα και αξιοσύνη.

Παραδέχεσαι ότι υπάρχει κάποιος καλύτερος από εσένα;
Και βέβαια υπάρχει. Το καλύτερο είναι ο εχθρός του καλού, έλεγε και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Πάντα υπάρχει ένας καλύτερος, ο οποίος μπορεί να μην είχε την ευκαιρία να αναδειχθεί, ο οποίος μπορεί να είναι και ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας.

Είσαι αυστηρός και με τον εαυτό σου, λοιπόν;
Μα, αν δεν είσαι αυστηρός με τον εαυτό σου, πως θα κάνεις κριτική στους άλλους; Αυτά που επισημαίνω ως προβλήματα και λάθη γύρω μου, είναι αυτά που επιδιώκω ο ίδιος να μην κάνω. Στη γειτονιά μου, για παράδειγμα, βλέπω συστηματικά κάποιους να έρχονται και να αφήνουν κλαδέματα στους κάδους απορριμμάτων (οι οποίοι τελικά μετατρέπονται σε μικρούς σκουπιδότοπους) ενώ υπάρχει άλλη αρμόδια υπηρεσία για τον σκοπό αυτό. Με στενοχωρεί, λοιπόν, που ο καθένας θέλει να κάνει τη δουλειά του, χωρίς να υπολογίζει το κόστος. Προσωπικά, φροντίζω να διατηρώ καθαρό και το πεζοδρόμιο και τον δρόμο του σπιτιού μου, όπως θέλω να βλέπω όλους τους δρόμους της πόλης.

Ο Ανδρέας Χρίστου αναγνωρίζει πως, για την πάλαι ποτέ αγροτική και βιομηχανική Λεμεσό, η ανάπτυξη του τουρισμού, με τα εντυπωσιακά, παραθαλάσσια ξενοδοχεία, ήταν καθοριστική για να γίνει η ευημερούσα πόλη που είναι σήμερα. Εδώ, από το μπαλκόνι του Amathus Beach Hotel, ενός από τα πρώτα παραλιακά ξενοδοχεία της πόλης, αγναντεύει το γαλάζιο της.

Συμπεραίνω, λοιπόν, ότι οι τοπικές αρχές, το κράτος, τα σχολεία, δεν καταφέραμε να εκπαιδεύσουμε, έστω και επιβάλλοντας ακόμα κάποιες κυρώσεις. Ακούω από τους παλιούς ότι υπήρχε κάποτε ένας υγειονομικός επιθεωρητής, ο Γεώργιος Σιάντος, ο οποίος περνούσε με το ποδήλατό του από τις γειτονιές και ακόμα και όταν οι νοικοκυρές έχυναν τα νερά της μπουγάδας στον δρόμο, κατέβαινε και έκανε παρατήρηση αρχικά και μετά έβαζε πρόστιμο. Υπήρχε προσωπική έγνοια και από τις υπηρεσίες, δηλαδή, η οποία μειώθηκε.

Αυτό ισχύει και με το φαινόμενο της παράνομης στάθμευσης, για παράδειγμα;
Φυσικά. Σε αυτή την περίπτωση (που δεν είναι πρωτοτυπία της Λεμεσού, αλλά συμβαίνει σε όλες τις πόλεις του κόσμου, όπου είναι περιορισμένες οι επιλογές για στάθμευση αυτοκινήτων) έχεις 2 επιλογές: ή θα υπάρχει συνέχεια ένας αστυνομικός να περιπολεί πάνω – κάτω (που δεν έχουμε την οικονομική πολυτέλεια να το κάνουμε), είτε θα βάλεις εμπόδια για να περάσεις το μήνυμα της απαγόρευσης στον κόσμο.

Όταν τοποθετήθηκαν τα εμπόδια αυτά, δε σε απασχόλησε το ότι έπρεπε να κοντραριστείς με τον κόσμο που διαφωνούσε;
Αν πιστεύεις ότι κάτι είναι σωστό και έχει αποδειχθεί σωστό από την εφαρμογή του σε αντίστοιχες περιπτώσεις σε όλο τον κόσμο, τότε πρέπει να προχωράς στην υλοποίησή του. Τόσο η απαγόρευση, όσο και η τιμωρία, είναι τρόποι για να σπρώξεις τον κόσμο να καταλάβει ότι πρέπει να τηρεί κάποιους κανόνες.

Άλλωστε, εκείνοι που αντιδρούν, σε σχέση με εκείνους που είναι ικανοποιημένοι από το μέτρο που λήφθηκε με τα πασαλάκια σε κάποια πεζοδρόμια, είναι λίγοι.

Ανάπηροι, μανάδες με παιδιά, αλλά και η Αστυνομία ακόμα (που έχει καταγράψει περιστατικά, όπου μετά από σύγκρουση αυτοκινήτου στο πεζοδρόμιο, θα υπήρχαν απώλειες σε πεζούς χωρίς τα πασαλάκια), συνηγορούν ότι αυτή ήταν η καλύτερη λύση. Αν υπήρχε καλύτερη από αυτή, θα την είχε εφαρμόσει κάποιος.

Πιστεύεις ότι υπάρχουν στις αρχές και άνθρωποι που δεν θέλουν να κοντράρονται με τον κόσμο;
Σίγουρα υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις. Εγώ σέβομαι τον πολίτη, αλλά όταν πιστεύω ότι κάτι πρέπει να γίνει, γιατί εξυπηρετεί πολύ περισσότερους από εκείνους που παραπονιούνται, προτιμώ αυτό να εφαρμόζεται. Παραπονούμενοι θα υπάρχουν πάντα, είτε γιατί όντως διαφωνούν, είτε γιατί έχουν συμφέρον να διαφωνούν. Στην Δημοκρατία, όμως, σωστό είναι να εφαρμόζεται αυτό που εξυπηρετεί την πλειοψηφία.

Ο αρνητισμός είναι έντονος πολλές φορές. Μήπως η γκρίνια και τα παράπονα είναι μεταδοτικά;
Δεν νομίζω ότι ισχύει αυτό. Υπάρχουν οι άνθρωποι που δυσκολεύονται να καταλάβουν το ευρύτερο και μακροπρόθεσμο όφελος. Κάποιοι, για παράδειγμα, διαμαρτύρονται όταν γίνονται οδικά έργα, ενώ αυτά είναι που θα βελτιώσουν μακροπρόθεσμα τη ζωή τους. Είναι γνωστό, βέβαια, ότι εύκολα κατακρίνουμε και δύσκολα εκτιμούμε κάτι καλό. Σίγουρα η ανάδειξη του θαλάσσιου χαρακτήρα της Λεμεσού μέσα από τα έργα που έγιναν στην πόλη, είναι κάτι που οι πλείστοι εκτιμούν, ακόμα κι αν υπάρχουν διαφωνίες από κάποιους.

Σε μια βόλτα στο παραθαλάσσιο πάρκο της πόλης, ο Ανδρέας Χρίστου συνεχίζει να εντοπίζει προβλήματα και να τα επισημαίνει στους υπαλλήλους του Δήμου, ακόμα κι αν δεν έχει πια την ιδιότητα του Δημάρχου.

Για τους βανδαλισμούς σε πινακίδες και τοίχους έγιναν προσπάθειες;
Το φαινόμενο με τα συνθήματα οπαδών ομάδων με σπρέι, σε διάφορα σημεία της πόλης, ήταν πολύ έντονο. Τότε αποφασίσαμε να συναντήσουμε τα σωματεία του Απόλλωνα και της ΑΕΛ και τους πιο γνωστούς ποδοσφαιριστές και κάναμε μια εκστρατεία στους δρόμους, όπου όλοι μαζί σβήναμε τα συνθήματα αυτά. Το φαινόμενο μειώθηκε σημαντικά τότε. Αυτό που δεν καταφέραμε, όμως, ήταν να υπάρχει μια αποτελεσματική επιτήρηση των δημόσιων χώρων. Κάτι τέτοιο θα χρειαζόταν συστηματικές ολονύκτιες επιχειρήσεις για να εντοπιστούν οι δράστες. Αυτό είχαμε κάνει στην περίπτωση που γίνονταν κλοπές από παρκόμετρα. Είχαμε παραφυλάξει τότε, εντοπίσαμε τον δράστη και καλέσαμε την Αστυνομία να τον συλλάβει επ’ αυτοφώρω.

Στην προκειμένη περίπτωση, δεν κατάφεραν ούτε ο Δήμος, ούτε η Αστυνομία, να περάσουν το μήνυμα ότι θα έχει επιπτώσεις η καταστροφή της δημόσιας περιουσίας. 

Το σημαντικότερο είναι ότι δεν καταφέραμε να εκπαιδεύσουμε τη νεολαία σε ό,τι αφορά τον σεβασμό σε δημόσιους χώρους, στο να φεύγεις από κάπου, φροντίζοντας ο επόμενος επισκέπτης να βρει τον χώρο το ίδιο καθαρό και περιποιημένο, όπως τον βρήκες εσύ. Η δημόσιά μας συμπεριφορά, λοιπόν, δεν ανταποκρίνεται στην φιλοδοξία της Λεμεσού να αποτελεί ένα οικονομικό και επιχειρηματικό κέντρο, αλλά και ένα δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Οι αλλαγές στη νοοτροπία χρειάζονται χρόνο, επίμονη προσπάθεια και συνέπεια.

Υπάρχουν τα πρότυπα για να εμπνεύσουν την αλλαγή αυτή;
Υπάρχουν. Καθημερινά γύρω μας υπάρχουν πρότυπα. Ο κύριος που θα σκύψει να μαζέψει ένα σκουπίδι από τον δρόμο είναι πρότυπο είναι ένα παράδειγμα. Αυτό κάνω και εγώ και γι’ αυτό ζήτησα και από την υπηρεσία του Δήμου να μην καθαρίζει τον δικό μου δρόμο, γιατί φροντίζω να το κάνω ο ίδιος κάθε Σάββατο από το πρωί.

Και η δημόσια αρχή είναι πρότυπο, σίγουρα. Αν ο Δήμος φροντίζει να έχει ένα δημόσιο χώρο περιποιημένο, με μεταλλικά και ξύλινα μέρη βαμμένα, αν υπάρχει και ένας υγειονομικός επιτηρητής κάθε τόσο να κάνει παρατήρηση στον πολίτη ο οποίος λερώνει, τότε δίνει το σωστό παράδειγμα.

Τελικά, αναπτύχθηκε η πόλη, αλλά ο κόσμος έμεινε πίσω;
Η πόλη βελτιώθηκε, αναπτύχθηκε οικονομικά, αναβαθμίστηκε η ποιότητα ζωής, αλλά δεν ανταποκρίνεται η δημόσιά μας συμπεριφορά στην εικόνα αυτή. Συμβαίνει, λοιπόν, ο μεγαλύτερος εχθρός της πόλης να είναι ο εαυτός μας.

Με μεγάλη απογοήτευση, διαπιστώνει ότι το πάρκο, που με πολύ κόπο και κόστος δημιουργήθηκε, έχει αμαυρωθεί σήμερα από άτομα που επιμένουν να λερώνουν και να βανδαλίζουν την πόλη μας.

Για να είμαστε καθαροί και περιποιημένοι δε χρειάζεται να ξοδέψουμε πολλά. Η ευπρέπεια είναι κάτι που δεν απαιτεί μεγάλα κονδύλια, εφόσον αναλαμβάνουν οι αρχές το μερίδιο της ευθύνης τους. Από τη μία είναι το κομμάτι της φροντίδας, από την άλλη είναι απαραίτητη και η τιμωρία, όπου υπάρχουν παραβάσεις. Ακόμα και τα σχολεία, όμως, μπορούν να διαδραματίσουν σπουδαίο ρόλο. Εγώ, για παράδειγμα, βάζω καθημερινά ζώνη στο αυτοκίνητο, ακόμα και σε μικρές αποστάσεις, γιατί το απαιτεί ο εγγονός μου. Και στη δική μας εποχή ήταν σημαντικός ο ρόλος του σχολείου. Κάναμε όλα τα παιδιά καθαριότητα της αυλής, περιποιούμασταν τον κήπο, γινόταν έλεγχος ακόμα και στην προσωπική καθαριότητα, για να είναι τα νύχια και τα χέρια μας καθαρά. Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι να μάθουμε να βάζουμε το «εμείς» πάνω από το «εγώ», να φροντίζουμε τους χώρους γύρω μας, όπως και τον εαυτό μας.

Γιατί δεν άλλαξαν αυτά κατά την δεκαετία της θητείας σου;

Οι αντιλήψεις του κόσμου βελτιώθηκαν σε αρκετές περιπτώσεις, όχι όμως σε όλες. Δεν καταφέραμε να επιβληθούμε σε όσους έκαναν παραβάσεις.

Δημιουργήθηκαν τα συνοικιακά συμβούλια, για παράδειγμα, αλλά δεν άσκησαν την εξουσία που τους δόθηκε.

Αν δεν άλλαξαν αυτά σε μια περίοδο που η πόλη ήταν σε διαρκή ανάπτυξη, πότε θα αλλάξουν;
Δεν είναι μια αλλαγή που μπορεί να έρθει με μαγικό ραβδί. Είναι μια διαχρονική προσπάθεια που χρειάζεται πολλές θητείες και δεκαετίες. Ούτε μπορεί μόνος του ο Δήμος να το αλλάξει αυτό. Ίσως ακόμα δεν δόθηκε η σημασία που πρέπει.

Θα μπορούσες να ζεις οπουδήποτε αλλού, εκτός από τη Λεμεσό;
Δε θα είχα πρόβλημα να μείνω οπουδήποτε. Θα μπορούσα να ζήσω σε οποιαδήποτε πόλη, ακόμα κι αν αγαπώ τη Λεμεσό όσο καμία, ιδίως αν υπήρχαν τα χαρακτηριστικά που θέλουμε να αποκτήσει και η Λεμεσός.

Πρέπει να είμαστε περήφανοι για την πόλη μας, όμως, και να την αγαπούμε σαν το σπίτι μας. Το σπίτι μας δεν τελειώνει στην εξώπορτά μας.

Στο Σίντεϊ της Αυστραλίας πριν λίγο καιρό, έγινε το εξής: η γυναίκα ενός Κύπριου φίλου εισέπραξε παρατήρηση από την Αστυνομία όταν αποφάσισε να πετάξει το εσωτερικό ενός μήλου που έτρωγε στο πάρκο, για να το φάνε τα πουλιά, και μάλιστα η παρατήρηση έγινε μετά από παράπονο άλλου πολίτη, που είδε το περιστατικό. Αυτό δηλώνει μια αξιοζήλευτη δημόσια συμπεριφορά, σεβασμό για το νόμο και αγάπη για την πόλη.

Έχει συμβιβαστεί με το γεγονός ότι πάντα θα υπάρχουν αρνητιστές, άνθρωποι που θα παραπονιούνται και θα γκρινιάζουν, και είναι πεπεισμένος ότι κανείς δεν μπορεί να τους ευχαριστήσει όλους. Ξέρει, όμως, ότι όταν κάτι είναι σωστό και ωφέλιμο για την πόλη, πρέπει να προχωρά, ακόμα κι αν κάποιοι δεν βλέπουν τα μακροπρόθεσμα οφέλη που θα έχει.

Όσοι λερώνουν, το κάνουν επειδή δεν αγαπούν την πόλη τους;
Νομίζω ότι την αγαπούν, αλλά είναι σαν εκείνους τους συζύγους που αγαπούν τις συμβίες τους, όμως κάθε τόσο μπορεί να τους συμπεριφέρονται άγαρμπα και άγρια. Η συμπεριφορά μας στην πόλη, εν τέλει, είναι και η ένδειξη της αγάπης μας. Μέσα στην γενικευμένη απερισκεψία και αδιαφορία, τελικά, μπορεί και ευσυνείδητοι άνθρωποι να συμπεριφέρονται με λάθος τρόπο.

Εσύ δεν έτυχε ποτέ να κάνεις κάποια παρανομία;
Δυστυχώς έτυχε, αν και ήταν εν αγνοία μου. Βρισκόμουν εκτός των ορίων του Δήμου Λεμεσού και χρειάστηκε να σταθμεύσω τη νύχτα σε κάποιο σημείο, στο οποίο δεν ήταν ευδιάκριτο το σήμα για στάθμευση αναπήρων.

Μάλιστα, το αυτοκίνητό μου φωτογραφήθηκε τότε και κυκλοφόρησε η φωτογραφία στα social media, οπότε βγήκα δημόσια και απολογήθηκα.

Ποια πόλη θα ήταν πρότυπο για τη Λεμεσό;
Εντύπωση μου έχουν κάνει το Σίντεϊ, η Βαρκελώνη και το Τορόντο. Όλες παραθαλάσσιες. Ειδικά στο Σίντνεϊ υπάρχει ο σεβασμός στο περιβάλλον, αλλά και ο σεβασμός στους νόμους, που μπορεί να γεννιέται και από τον φόβο της τιμωρίας.

Μήπως, λοιπόν, και τα όργανα ελέγχου και επιβολής του νόμου το εμπνέουν αυτό;
Ναι, δεν αστειεύονται εκεί οι αρχές. Ξέρεις ότι αν παρανομήσεις, θα υπάρχουν επιπτώσεις. Τελικά αυτό καλλιεργεί και τον σεβασμό.

«Δεν υπήρχε έντονος διαχωρισμός σε τάξεις στη Λεμεσό»

Ποια χαρακτηριστικά κάνουν τους Λεμεσιανούς να ξεχωρίζουν;
Είναι πιο ριψοκίνδυνοι, αλλά και πιο χαμογελαστοί, πιο «έξω καρδιά». Το γεγονός ότι από την αρχή είχε λιμάνι η πόλη, έβαλε από νωρίς το «μικρόβιο» της επιχειρηματικότητας. Η ανάπτυξη του εμπορίου και κοντά σε αυτό και της μεταποιητικής βιομηχανίας, έδωσε πολλές ευκαιρίες στου Λεμεσιανούς να αναλάβουν δράση και πρωτοβουλίες για ανάπτυξη. Επίσης, το γεγονός ότι υπήρχε διαρκώς άνοιγμα σε ξένες επιδράσεις, ότι οι ντόπιοι συναναστρέφονταν συχνά με ξένους, είχε σαν αποτέλεσμα να έχουμε πιο ανοιχτούς ορίζοντες.

Γι’ αυτό και εύκολα θα κάνει φίλους ο Λεμεσιανός. Δεν υπάρχει πια και νομίζω ότι και τώρα δεν υπάρχει έντονος διαχωρισμός μεταξύ των κοινωνικών τάξεων στην πόλη μας. Για παράδειγμα, ας δούμε ποιοι ήταν η αστική τάξη της Λεμεσού, οι πιο εύποροι, είτε ιδιοκτήτες βιομηχανιών, είτε μεγάλων αγροκτημάτων: οι Λανίτηδες, οι Κίρζηδες, οι Μαυρόπουλοι, οι Γαλαταριώτες κλπ. Η περιουσία τους ήταν πάντα πολύ μεγάλη, σε σχέση με του μέσου Λεμεσιανού.

Σε άλλες πόλεις, όπως στη Λευκωσία, υπήρχαν τα τζάκια, κάποιες εύπορες οικογένειες που ήταν κλειστές στον εαυτό τους και στην προσωπική τους ευμάρεια.

Στη Λεμεσό, όμως, δεν διέφερε η συμμετοχή των οικογενειών αυτών στις κοινωνικές δραστηριότητες της πόλης, στις εκδηλώσεις όπως το καρναβάλι, στα αθλητικά σωματεία, στις διασκεδάσεις. Δεν διέφεραν σημαντικά από τον μέσο Λεμεσιανό, ούτε στο που θα επέλεγαν να διασκεδάσουν, ούτε στο που θα επέλεγαν να βγουν για φαγητό. Άλλωστε, η περιουσία τους ήταν αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς ή κληρονομιάς, ούτε κλέφτες ήταν, ούτε απατεώνες.

Γιατί δεν έγινε και στη Λεμεσό αυτό;
Έχουμε τη δική μας «πελλάρα» οι Λεμεσιανοί, που δεν είναι και λίγη (γελάει). Την αναγνωρίζει κανείς σε αυτά που λέμε, σε αυτά που κάνουμε. Ο Λούλης ο Κατσουνωτός, για παράδειγμα, που προέρχεται από τις πιο γνωστές και εύπορες οικογένειες της Λεμεσού, όταν έρχονταν να καρναβάλια, τριγυρνούσε επί 10 μέρες μέσα στην πόλη, μασκαρεμένος, και προπαγάνδιζε τον θεσμό του καρναβαλιού της Λεμεσού.

Άλλωστε, όπως είπε και ο Λατινοαμερικάνος συγγραφέας, Χόρχε Αμάντο, το καρναβάλι είναι η γιορτή της Δημοκρατίας και της Ισότητας.

Σε ικανοποιεί η εικόνα που έχουν οι Λεμεσιανοί σήμερα;
Όχι σε όλα. Συχνά λειτουργούμε λίγο ευκαιριακά, όλοι μας, σαν σύνολο. Υπήρχε πάντα αυτό το καιροσκοπικό, που το έβλεπα να εκδηλώνεται όποτε υπήρχαν κρίσεις στη Μέση Ανατολή και έρχονταν μαζικά κάποιοι, ως τουρίστες ή ως επενδυτές. Ήρθαν πριν πολλά χρόνια από το Κουβέϊτ, μετά ήρθαν από τον Λίβανο, ήρθαν και οι Ρώσσοι πιο πρόσφατα. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν φερθήκαμε πάντοτε καλά, αρκετούς τους ξεγελάσαμε, είτε στην παροχή υπηρεσιών, είτε στον τομέα των ακινήτων.

Θέλει να πιστεύει ότι οι Λεμεσιανοί αγαπούν την πόλη, αλλά καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η συμπεριφορά μας στην πόλη, εν τέλει, είναι και η ένδειξη της αγάπης μας».

Οι Λεμεσιανοί είμαστε όντως κοσμοπολίτες, γιατί είχαμε από πάντα επαφή με πολλούς ξένους. Όμως μπήκε μέσα μας το στοιχείο του εύκολου κέρδους. Όταν υπήρχε ένα ρεύμα προς την Κύπρο για διάφορους λόγους, από το ’60 και έπειτα που θυμάμαι εγώ τουλάχιστον, τότε ξυπνούσε μέσα μας αυτή η λαιμαργία, αυτή η ανεύθυνη, αυτή η ευκαιριακή συμπεριφορά. Βέβαια, για να μην είμαστε άδικοι, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι έτσι, αλλά μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι ο καφές στην Κύπρο, είναι ο πιο ακριβός στην Ευρώπη.

Πάντα μιλούσες τόσο ανοιχτά;
Ναι, πάντα το είχα αυτό και κατέληγα να παρεξηγούμαι.

Πιστεύεις ότι ο κόσμος σε αγάπησε κιόλας για το γεγονός ότι μιλάς ανοιχτά;
Πιστεύω ότι αν δεν μιλήσουμε όλοι μας για τα αρνητικά μας, και ιδιαίτερα αυτοί, στους οποίους ο λαός έδωσε μια ιδιότητα συγκεκριμένη, αυτά τα αρνητικά θα συνεχίσουν να μας συνοδεύουν, ενώ θα αισθανόμαστε ευτυχείς, ότι ο καθένας κάνει το κομμάτι του πίσω από την πλάτη του άλλου. Με τον τρόπο αυτό, δεν χτίζουμε παράδοση. Έχουμε μια παράδοση στη φιλοξενία, η οποία στα χωριά διατηρείται σε πολύ μεγάλο βαθμό και πραγματικά την χαίρεσαι.

Στα αστικά κέντρα και ιδίως στις τουριστικές περιοχές, πήρε λίγο ο νους μας αέρα. Ασφαλώς, αυτό έγινε έντονο μετά το 1974 στη Λεμεσό.

Μετά από τόσες δεκαετίες, γιατί δεν έχουμε μάθει από το πάθημα;
Μα πως να μάθουμε; Αφού μεταξύ μας υπάρχει πάντα αυτό το στοιχείο και η κοινωνία μας αναπτύχθηκε προς αυτή την κατεύθυνση. Η κοινωνία, δηλαδή, τείνει να δημιουργεί το πρότυπο της επιτυχίας με την αντίληψη του «να κανονιστούμε τώρα, με ό,τι καταφέρουμε να πάρουμε ο καθένας, και άσε τους άλλους, άσε την επόμενη μέρα». Είναι μια στάση κοντόφθαλμη και ευκαιριακή, που δεν χαρακτήριζε πάντα τον Λεμεσιανό. Αυτό που λέω είναι ότι χρειαζόμαστε μια συμπεριφορά που χτίζει παράδοση, που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για παραπέρα ανάπτυξη, που σέβεται τον τουρίστα και τον ξένο και επενδύει μακροπρόθεσμα, ώστε και ο ίδιος να ξαναέρθει, αλλά και η οικογένεια και οι φίλοι του.

swipe gallery

Στο Παλιό Λιμάνι τον υποδέχονται πάντα χαμογελαστά πρόσωπα.

Πως μπορεί να αλλάξει αυτό;
Πολλά μπορούν να γίνουν για να αλλάξει. Πολλά μπορούν να κάνουν και η πόλη και οι Δήμοι, αλλά πολλά μπορεί να κάνει και ο καθένας από εμάς. Για παράδειγμα, η καθαριότητα της πόλης μας δεν είναι αυτή που θα έπρεπε. Δυστυχώς, η ταχύτητα με την οποία ανεβαίνουν οι απαιτήσεις των επισκεπτών, είναι μεγαλύτερη από την ταχύτητα με την οποία ανταποκρινόμαστε εμείς στις απαιτήσεις αυτές. Ο νεαρός τουρίστας και η παρέα του, που έρχονται να διασκεδάσουν και να μεθύσουν, είναι μια ευκαιριακή περίπτωση, γιατί θα ψάξουν τα πιο φτηνά πακέτα. Τους θέλεις και αυτούς, γιατί δίνουν χρώμα, νιάτα και κέφι, αλλά θέλεις και τον τουρίστα που θα σε προτιμήσει για διακοπές με την οικογένειά του ή τους φίλους του, που σε προτιμά για την ευγένεια, την καθαριότητα και τις καλές δημόσιες υπηρεσίες.

Χρειάζεται βελτίωση και της νοοτροπίας μας, λοιπόν, γιατί σαν άνθρωποι δεν προσέχουμε, αλλά χρειάζονται βελτίωση και οι υπηρεσίες. Θα έπρεπε οι υπηρεσίες κυριολεκτικά να μας «κυνηγούν», είτε είναι του Δήμου, είτε της Επαρχιακής Διοίκησης, είτε του Κρατικού Υγειονομείου.

Υπήρχε πάντα αυτό το κενό στις υπηρεσίες;
Υπήρχε, γιατί είναι θέμα νοοτροπίας. Αλλά όσο ήμασταν πιο λίγοι το πρόβλημα δε φαινόταν. Ασφαλώς υπάρχουν άνθρωποι που δίνουν περισσότερη σημασία, αλλά αυτό πρέπει να γίνεται συνολικά για να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Γιατί αργούμε τόσο να προσαρμοστούμε στις νέες συνθήκες;
Δεν είμαι σίγουρος. Κοιτάξτε, παλιότερα στη Λεμεσό, και επί Αγγλοκρατίας, αλλά και επί Τουρκοκρατίας ακόμα, υπήρχε η συνήθεια κάθε νοικοκυρά να καθαρίζει το πεζοδρόμιό της και το κομμάτι του δρόμου που είναι μπροστά από αυτό. Σήμερα, τηλεφωνούν στο Δημαρχείο, για να πάει η υπηρεσία να καθαρίσει το πεζοδρόμιο μπροστά από το σπίτι, γιατί ένας σκύλος αφόδευσε εκεί. Η κοινωνική μας συμπεριφορά έχει αμβλυνθεί, γιατί έχει προαχθεί μια εγωιστική άποψη: «να τακτοποιήσω τον εαυτό μου, τα παιδιά μου, το σπίτι μου, … μου, … μου». Έτσι, το «μας» μπήκε στο περιθώριο. 

Αν στη σχάρα όμβριων υδάτων μπροστά από το σπίτι μου, σκάλωσαν 3 πορτοκάλια και ένα τενεκεδάκι, γιατί να μη βάλω ένα γάντι και να απομακρύνω αυτά τα 3 αντικείμενα που την φράζουν (όχι να την σηκώσω και να την καθαρίσω από κάτω), ώστε να μην μπουν τα νερά στο σπίτι μου μόλις αρχίσει να βρέχει; Ή γιατί να βγάλω σκουπίδια στον δρόμο, όταν επίκειται νεροποντή; Ή γιατί βγάζουμε τα σκουπίδια από την Δευτέρα, αν το αυτοκίνητο του Δήμου περνάει την Παρασκευή;

Παραμερίζεται βλακωδώς η αντίληψη ότι η γενικευμένη άνοδος και βελτίωση μιας κοινωνίας, θα έχει αντίστοιχες συνέπειες και στην ατομική κατάσταση του καθενός.

Αυτός ο τρόπος ζωής και η προαγωγή μιας εγωιστικής αντίληψης για το προσωπικό βόλεμα του καθενός, είναι επίσης ο λόγος που, και τα κοινά συνδικαλιστικά αιτήματα στον τόπο μας έχουν υποχωρήσει. Βέβαια, απέτυχαν και οι αρχές να εμπεδώσουν άλλη αντίληψη στον κόσμο. Στην Αγγλία για παράδειγμα, αν βγάλεις τα σκουπίδια στον δρόμο πριν την ώρα τους, έχεις αμέσως πρόστιμο. Εμείς είχαμε προσπαθήσει να εμπεδώσουμε την ανακύκλωση, για να μειωθεί ο όγκος των σκουπιδιών. Αν το πετυχαίναμε αυτό θα υπήρχε σημαντική διαφορά, αλλά δεν το καταφέραμε στον βαθμό που έπρεπε.

Οι άνθρωποι της πόλης, με τη ζωντάνια, το χαμόγελο, το μεράκι και τον πρόσχαρο χαρακτήρα τους, είναι από τους κύριους λόγους που έχει τη Λεμεσό στην καρδιά του.

Τι σου αρέσει στον κόσμο της Λεμεσού;
Αγαπώ τον κόσμο που είναι της μουσικής και του κεφιού στη Λεμεσό. Έχουμε δεκάδες χορωδίες στην πόλη. Είναι κάτι που το καλλιέργησαν σπουδαίοι μουσικοί, όπως ο Σόλων Μιχαηλίδης, ο Μαρίνος Μιτέλλας και άλλοι. Την παράδοση αυτή την δανειστήκαμε εν μέρει από τα Επτάνησα και την Αθήνα, γιατί ταίριαξε με την αγάπη των Λεμεσιανών για το κρασί και την διασκέδαση, και την ευνόησε ο εξωστρεφής χαρακτήρας τους, που ενθάρρυνε την επαφή με ξένα στοιχεία.

Είναι μια παράδοση που εμπεριέχει δόσεις τρέλας, αλλά και ρομαντισμού και με ανησυχεί το γεγονός ότι μπορεί αυτή η παράδοση να χαθεί, γιατί ο ρομαντισμός ψαλιδίζεται συνεχώς, κάθε μέρα.

Πόσοι συνηθίζουν, πια, να πηγαίνουν τακτικά σε μια ταβέρνα, να τραγουδήσουν με τις κιθάρες τους; Αυτό το κάνουν πια καμιά 20αριά άτομα, όλοι γύρω στην ηλικία μου. Στη Ζάκυνθο και την Κέρκυρα η παράδοση αυτή διατηρήθηκε, αφορά σε μεγάλο βαθμό και τη νεολαία, γιατί έγινε κομμάτι της ταυτότητας των πόλεων. Πρέπει και εμείς να βρούμε τρόπους να αναδείξουμε τα στοιχεία αυτά, ώστε να μην είναι οι κανταδόροι κομμάτι του καρναβαλιού κατά κύριο λόγο.

Τι άλλο ξεχωρίζεις στη Λεμεσό;
Η θάλασσα είναι μεγάλο πλεονέκτημα. Η θάλασσα είναι ευλογία. Εκτός από το γεγονός ότι έγινε η βάση για το τουριστικό μας προϊόν, ήταν και ο τρόπος για να φτάσουν νέες ιδέες. Το λιμάνι άνοιξε πόρτες για τη Λεμεσό και βοήθησε να ανοίξουν τα μάτια του κόσμου της πόλης, ώστε να γνωρίσει νέα πράγματα και ανθρώπους. Το λιμάνι είναι η πόρτα μας για όλο τον κόσμο. Δυστυχώς, λόγω αυτής της έμφασης στη θάλασσα, αποδυναμώθηκε και η ύπαιθρος της Λεμεσού.

Πως κάποια χωριά, όπως το Όμοδος, καταφέρνουν να ξεχωρίζουν και να μένουν ακμαία;
Δεν είμαι ειδικός σε αυτό, αλλά το Όμοδος ήταν πάντα ένα σημαντικό κρασοχώρι. Έχει αξιοθέατα που τα αξιοποίησε για να μπει στο πρόγραμμα των τουριστικών διαδρομών και αυτό βοήθησε.

Οι Πλάτρες, για παράδειγμα, αν και ανέδειξαν τα ορεινά θέρετρα, στην κούρσα αυτή έμειναν πίσω.

Είναι θέμα ανθρώπων αυτή η διαφορά;
Οφείλεται και στους ανθρώπους κάποιες φορές. Παίζουν ρόλο και τα ταξιδιωτικά πρακτορεία που ανέδειξαν το Όμοδος, για παράδειγμα. Αλλά σίγουρα παίζουν ρόλο και οι κάτοικοι, η ατμόσφαιρα σε ένα χωριό, η συνολική του εικόνα, αν είναι καθαρό και περιποιημένο. Ο άνθρωπος έχει μερίδιο συμμετοχής και στην πρόοδο και στην οπισθοχώρηση, αλλά δεν μπορούμε να το θεωρούμε απόλυτο και μοναδικό παράγοντα.

Στην περίπτωση της Λεμεσού, για παράδειγμα, αν ο Χρύσης Δημητριάδης και οι άλλοι νομικοί και λογιστές, που προώθησαν τη μεταρρύθμιση για την ανάπτυξη της ναυτιλίας, βρίσκονταν στην Λάρνακα, πιθανόν να μην είχε την πορεία αυτή η Λεμεσός. Στη δεκαετία του ’60, λοιπόν, οι συνθήκες και ο ανθρώπινος παράγοντας, καθόρισαν την πορεία ανάπτυξης της πόλης ως λιμάνι. Και αν ο Χρίστου, για παράδειγμα, δεν γνώριζε λόγω της θητείας του στο Υπ. Εσωτερικών, τον τρόπο που λειτουργούν και αξιοποιούνται τα ευρωπαϊκά κονδύλια, δε θα μπορούσε ίσως να υπάρξει αυτή η εξέλιξη με τα έργα που χρηματοδοτήθηκαν στη Λεμεσό από τα διαρθρωτικά ταμεία. Ενδεχομένως, βέβαια, κάποιος καλύτερος από εμένα να είχε καταφέρει ακόμα περισσότερα την δεδομένη στιγμή, όμως αυτό είναι απλή εικασία.

Από τις μεγαλύτερες αδυναμίες της θητείας του θεωρεί το γεγονός ότι δεν πρόλαβε να δρομολογηθεί ένα Ναυτικό Μουσείο στη Λεμεσό (εδώ στέκεται δίπλα στο ιστορικό σκάφος «Λάμπουσα»).

Ποιοι από τους στόχους που είχες θέσει αρχικά, υλοποιήθηκαν και ποιοι όχι;
Από τους στόχους που είχαμε, υλοποιήθηκε ένα ποσοστό 80% θα έλεγα. Όταν τέθηκε ο στόχος για την εξασφάλιση ευρωπαϊκών κονδυλίων, προσωπικό επιπλέον δεν μπορούσε να προσληφθεί και έτσι μετακινήθηκαν άτομα από άλλες υπηρεσίες, πράγμα που πιθανώς τις αποδυνάμωσε. Έτσι, αναπόφευκτα έμειναν πίσω κάποια πράγματα. Βέβαια, υλοποιήθηκαν και άλλα πράγματα, που δεν ήταν στόχοι εξαρχής.

Η ανάπτυξη της παραλιακής λωρίδας ήταν στόχος από την αρχή;
Ναι, ήταν ο κύριος στόχος. Άρχισε το έργο επί Κοντίδη, με πολύ λίγα κονδύλια. Η ολοκλήρωση του έργου στην επίχωση, η προώθηση της παραχώρησης αδειών για την Μαρίνα Λεμεσού και το Παλιό Λιμάνι, ήταν καθοριστικής σημασίας για την αναβάθμιση του παραλιακού μετώπου.

Στόχος ήταν επίσης η ανάπτυξη καλών σχέσεων με τους ξένους επιχειρηματίες που επέλεξαν τη Λεμεσό ως έδρα των δραστηριοτήτων τους, ώστε να τους καταστήσουμε μέρος της τοπικής κοινωνίας.

Γι’ αυτό και τιμήθηκε από τον Δήμο ο Heinrich Schoeller, ο ιδιοκτήτης της Columbia Shipmanagement, ως συμβολικός εκπρόσωπος της ομάδας αυτής, ξένων επιχειρηματιών.

Τρίτος στόχος ήταν το περιβάλλον (το πράσινο, η καθαριότητα, η καταπολέμηση της ηχορύπανσης), που είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούν όλοι όσοι ζουν στη Λεμεσό να συνυπάρχουν αρμονικά. Στους 2 πρώτους στόχους έγιναν άλματα. Στον τρίτο στόχο έγιναν βήματα (με νέα πάρκα και πολλούς χώρους πρασίνου στην πόλη), αλλά δεν επιτεύχθηκε η ολοκλήρωσή του. Ακόμα και για τα πάρκα, άλλωστε, θα πρέπει να φροντίζει ο Δήμος να επιτηρεί τον εργολάβο που έχει αναλάβει την συντήρησή τους, διαφορετικά η εικόνα τους δε θα είναι αυτή που πρέπει.

Ήταν εύκολο για έναν δήμαρχο με αριστερές καταβολές να έχει καλές σχέσεις με τον επιχειρηματικό κόσμο;
Το ιδεολογικό στοιχείο δεν υπεισέρχεται στην επικοινωνία με τον κόσμο αυτό. Είμαστε σε μια κοινωνία, όπου καλούμαστε να υπηρετούμε την πόλη πρωτίστως. Αν ένιωθα ότι οι αποφάσεις που παίρναμε σαν Δήμος, συγκρούονταν με τα πιστεύω μου, θα δήλωνα ότι δεν μπορώ να συνεχίσω. Για παράδειγμα, προσωπικά διαφωνώ με την ιδέα του καζίνο, των τυχερών παιχνιδιών. Πιστεύω ότι αυτό το φαινόμενο έχει αρνητικές, κοινωνικές επιπτώσεις. Από τη στιγμή, όμως, που η κυβέρνηση αποφάσισε ότι θα δημιουργηθεί καζίνο στην Κύπρο, έκανα ό,τι περνούσε από το χέρι μου για να έρθει στη Λεμεσό. Η πόλη έπρεπε να επωφεληθεί από αυτό.

Η βόλτα στο ολοκαίνουριο Παλιό Λιμάνι, με καφεδάκι κάτω από τον ήλιο, είναι σαφώς από τα πλεονεκτήματα της Λεμεσού, μετά τα έργα που έγιναν στο παραλιακό μέτωπο.

Πολλοί λένε ότι είσαι ξεροκέφαλος.
Η αλήθεια είναι ότι αν βάλω στόχο κάτι, επιμένω μέχρι να το καταφέρω. Αυτό, βέβαια, με βοήθησε να φέρω σε πέρας δύσκολα εγχειρήματα. Είμαι επίμονος κυρίως. Ξεροκέφαλος είναι κάποιος που δεν ακούει κανέναν. Εγώ, αφού εξετάσω κάτι και δω ότι είναι σωστό, ρίχνω όλες μου τις δυνάμεις για να το πετύχω. Βέβαια, αν βλέπω στην πορεία ότι κάτι δεν προχωρά σωστά, αλλάζω κατεύθυνση. Σε ζητήματα που αφορούν μια ολόκληρη πόλη, οφείλεις να είσαι πολύ προσεκτικός, ώστε να παραχθεί έργο και όχι ζημιά.

Μπήκες ποτέ στον πειρασμό να «φας» κονδύλια;
Αυτή είναι μια κατηγορία που έχω ακούσει ουκ ολίγες φορές. Βέβαια, έχω προκαλέσει δημόσια, όποιον έχει στοιχεία εις βάρος μου, από τον Γενικό Ελεγκτή μέχρι τον όποιο πολίτη, να τα παρουσιάσει ανοιχτά και να τα καταγγείλει. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία καταγγελία, πάντως. Αν θέλεις να φας, έχεις πολλούς τρόπους, ιδίως όταν είσαι Υπουργός. Ιστορικά, ο Υπουργός Εσωτερικών στην Κύπρο έχει τις περισσότερες εξουσίες μετά τον Οικονομικών.

Αν κάποιος έχει τη διάθεση και τη ροπή που τον ωθεί να φάει λεφτά, μπορεί κι «από τον ψύλλο να βγάλει μίλλα».

Μετανιώνεις για κάτι από όσα έγιναν ή δεν έγιναν στην θητεία σου;
Δεν υπάρχει κάτι για το οποίο μετανιώνω. Υπάρχουν, όμως, εκείνα που δεν προλάβαμε να κάνουμε, είτε λόγω έλλειψης χρόνου, είτε λόγω έλλειψης προσωπικού. Οι αδυναμίες μας ήταν κυρίως σε θέματα εμφάνισης της πόλης. Η πόλη επεκτάθηκε και μεγάλωσε, αυξήθηκαν οι επισκέπτες, οι συμπεριφορές χαλάρωσαν και δεν μπορέσαμε να ελέγξουμε σε όλες τις περιπτώσεις τον τομέα αυτό.

Σοβαρή αδυναμία ήταν ότι, μέσα στα δύσκολα χρόνια της οικονομικής κρίσης, δεν καταφέραμε να πείσουμε την κυβέρνηση να γίνουν έργα στο οδικό δίκτυο. Μόλις 4 χρόνια μετά την ανάληψη της θητείας μας, άρχισαν οι περικοπές, και έτσι ακυρώθηκαν έργα, όπως η ανάπλαση του κέντρου της Αγίας Φύλας, αλλά και όλα τα οδικά έργα στη Λεμεσό. Αυτός είναι και ο λόγος που έμειναν στη μέση και πολλά έργα που αφορούσαν την αντιμετώπιση των πλημμυρών. Χρειάζονται ακόμα €100 εκατομμύρια για να ολοκληρωθούν.

«Μπήκε μέσα μας το στοιχείο του εύκολου κέρδους. Όταν υπήρχε ένα ρεύμα τουριστών ή επενδυτών, τότε ξυπνούσε μέσα μας αυτή η λαιμαργία, αυτή η ανεύθυνη, αυτή η ευκαιριακή συμπεριφορά».

Το κυκλοφοριακό πρόβλημα της Λεμεσού θα λυθεί με αυτά τα έργα;
Το κυκλοφοριακό προέκυψε από την ραγδαία αύξηση των οχημάτων, πριν προλάβουν να γίνουν οι κατάλληλες υποδομές. Ακόμα και το έργο που γίνεται για την σύνδεση του παραλιακού με την Φραγκλίνου Ρούσβελτ, μπροστά από το Παλιό Λιμάνι, αν δε συμπληρωθεί από άλλα έργα, απλώς θα μετατοπιστεί το σημείο της κυκλοφοριακής συμφόρησης.

Η Ακταία Οδός θα συμβάλει στην άμβλυνση του κυκλοφοριακού;
Η Ακταία Οδός, που επίσης έχει καθυστερήσει, όπως έχει καθυστερήσει και γενικότερα η έγκριση του σχεδίου για ανάπτυξη της δυτικής Λεμεσού, θα είναι ένας δρόμος που θα διευκολύνει τη μετακίνηση των κατοίκων της περιοχής αυτής.

Προβλέπουμε ότι η δυτική Λεμεσός θα έχει ιδιαίτερη ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, με ψηλά κτίρια, εμπορικές και τουριστικές αναπτύξεις και μεγάλη αύξηση του πληθυσμού.

Η έλλειψη χώρων στάθμευσης στο κέντρο και στο Παλιό Λιμάνι, δεν ήταν αδυναμία της θητείας σου;
Με βάση τη νομοθεσία κατασκευάστηκαν οι χώροι στάθμευσης, που έπρεπε να είχαν κατασκευαστεί στο Παλιό Λιμάνι, για παράδειγμα. Στο κέντρο της πόλης δημιουργήθηκαν 1.000 νέοι χώροι στάθμευσης, πέρα από τους ιδιωτικούς. Πρέπει να καταλάβουμε ότι καμία πόλη του κόσμου δε διαθέτει τόσους χώρους στάθμευσης, ώστε να ικανοποιήσει όσους αποφασίσουν ανά πάσα στιγμή να μετακινηθούν με το αυτοκίνητο στο κέντρο της πόλης. Προσωπικά, τώρα που δεν κινούμαι ως δήμαρχος, δεν αντιμετώπισα ποτέ πρόβλημα στάθμευσης. Συνήθως αφήνω το αυτοκίνητο στους χώρους βόρεια του Παλιού Λιμανιού και περπατώ 5 λεπτά μέχρι τον προορισμό μου. Μάλιστα, το πολυώροφο parking του Δήμου δίπλα στη Cyta είναι τις περισσότερες φορές μισογεμάτο. Στην πολεοδομία υπάρχει ένας κανόνας: όπου ανοίγεις δρόμο για το αυτοκίνητο, τόσο περισσότερα αυτοκίνητα προσελκύεις. Μπορούν να γίνουν κάποιοι χώροι στάθμευσης ακόμα, αλλά περιφερειακά.

Οι πεζόδρομοι θα ήταν μια λύση για να περιοριστούν τα αυτοκίνητα, δηλαδή;
Οι πεζόδρομοι μπορούν να γίνουν όπου υπάρχουν εμπορικές δραστηριότητες. Δεν μπορούν να γίνουν πεζόδρομοι οι αστικοί δρόμοι. Η Ανεξαρτησίας θα μπορούσε ίσως να γίνει πεζόδρομος, αλλά χρειάζεται μελέτη για να δοθεί λύση στις παρενέργειες. Σε πρώτη φάση θα έπρεπε ίσως να μονοδρομηθεί.

Στη συζήτηση μπορεί να είναι ιδιαίτερα ήρεμος και χαλαρός. Υπάρχουν στιγμές, όμως, που παθιάζεται με κάποια πράγματα και αυτό φαίνεται, καθώς οι εκφράσεις του προσώπου και ο τόνος της φωνής αλλάζουν αμέσως.

Η μορφή που έχει η Γιορτή του Κρασιού σε ικανοποιεί;
Η Γιορτή του Κρασιού είναι μια λαϊκή γιορτή, ένα πανηγύρι για τον απλό κόσμο. Δε θα μπορούσε να είναι μια εκδήλωση γευσιγνωσίας κρασιού. Στόχος δεν είναι να αλλάξει η Γιορτή του Κρασιού, αλλά εκείνες τις 10 ημέρες, όπως και στις 10 μέρες του καρναβαλιού που όλη η πόλη συμμετέχει στις εκδηλώσεις με κάποιο τρόπο, να υπάρχουν παντού αναφορές και δραστηριότητες που να παραπέμπουν στη Γιορτή του Κρασιού. Είχαν γίνει παλιότερα κάποιες επαφές με επιχειρηματίες από τον επισιτισμό, ώστε να προσφέρουν εκείνη την περίοδο μόνο κυπριακά κρασιά στο μενού τους, για παράδειγμα, με επιχορήγηση από τον ΚΟΤ. Ήταν δύσκολο να τους πείσουμε. Πρέπει, όμως, να γίνουν και παράλληλες εκδηλώσεις, είτε για την ιστορία των τοπικών κρασιών, είτε για γευστολογήσεις, είτε για άλλες δράσεις με επίκεντρο το κρασί.

Ο χώρος της γιορτής αφορά και τους  30.000 τουρίστες που θέλουν αυτό το προϊόν, με όλο το φολκλόρ στοιχείο που έχει. Η Γιορτή του Κρασιού δεν μπορεί να πάρει διαζύγιο από την ποδίνα και την βράκα.

Πολύς κόσμος επισημαίνει ότι υπάρχει στασιμότητα στον θεσμό. Δεν το βλέπεις αυτό;
Αλλαγές γίνονται συνεχώς. Βέβαια, σε ορισμένες περιπτώσεις έγιναν άλματα και σε άλλες περιπτώσεις πιο μικρά βήματα. Στη Γιορτή του Κρασιού μπήκαν καλύμματα στις καρέκλες  και τραπεζομάντηλα στα τραπέζια όπου κάθεται ο κόσμος, καταφέραμε να προσφέρεται δωρεάν 1 μπουκάλι εμφιαλωμένο κρασί στους ενήλικες επισκέπτες, μπήκαν δωρεάν λεωφορεία για μεταφορά από άλλες πόλεις. Αυτό που πρέπει τώρα να δούμε δεν αφορά ό,τι γίνεται μέσα στον Κήπο, αλλά τις παράλληλες δράσεις, έξω από τον χώρο αυτό.

Γιατί δεν έχει αναβαθμιστεί η εικόνα της Γιορτής, ώστε να πείσει και ξενοδοχεία και εστιατόρια να την πλαισιώσουν;
Δεν αναμένουμε από όλους του Λεμεσιανούς ή τους επισκέπτες μας, να έλκονται από την γιορτή που γίνεται στον Κήπο. Δεν μπορούμε να τους ικανοποιήσουμε όλους. Θέλουμε να δημιουργήσουμε όλα τα υπόλοιπα, που θα επεκτείνουν τη Γιορτή, έξω από τον Κήπο, έτσι ώστε να υπάρχει ένα 10ήμερο τιμητικής αναγνώρισης και προβολής του ρόλου του κρασιού στον τόπο μας.

Το κινητό τηλέφωνο που χρησιμοποιεί είναι πολύ παλιό μοντέλο. Το είχε αγοράσει ο Δήμος, όσο διατελούσε ακόμα Δήμαρχος και συνδέθηκε τόσο μαζί του, ώστε, αποχωρώντας, ζήτησε και πλήρωσε το αντίτιμο, για να μπορέσει να το κρατήσει.

Ανεξάρτητα από το αν διετέλεσε Δήμαρχος ή όχι, ο Ανδρέας Χρίστου είναι ένας ένθερμος Λεμεσιανός, με όραμα για την πόλη. Αυτός, άλλωστε είναι και ο μόνος λόγος για αυτή την εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη στο All About Limassol, τον Επίσημο Οδηγό της Λεμεσού. Είναι σαφές ότι, έχοντας ως μόνη έγνοια την πόλη και την πρόοδο της, το All About Limassol δε δεσμεύεται ούτε από συμφέροντα ή συμπάθειες, και βέβαια ούτε από παρατάξεις ή κόμματα. Άλλωστε, ο Ανδρέας Χρίστου μεταχειρίστηκε τα εργαλεία που του πρόσφερε το δημόσιο αξίωμα, για να κάνει έργο που αναγνωρίζεται ως αξιόλογο από όλους, ανεξαρτήτως καταγωγής, κοινωνικής τάξης ή πολιτικής παράταξης. Ο ίδιος ξεκαθαρίζει ότι η πόλη ήταν πάντα η πρώτη του μέριμνα αυτά τα 10 χρόνια της θητείας του. Το αποτέλεσμα, αν μη τι άλλο, το επιβεβαιώνει.

Κρατώντας τους συναισθηματισμούς για τις προσωπικές του σχέσεις (αφήνοντας σπάνια να φανεί ότι είναι ένας κατά βάση ρομαντικός, ιδεαλιστής και βαθιά συναισθηματικός άνθρωπος) ο πρώην Δήμαρχος Λεμεσού δε μεταχειρίστηκε παρά μόνο τη λογική στις αποφάσεις που κλήθηκε να λάβει. Κι αν ακόμα δεν απαρνήθηκε ποτέ το Λεμεσιανό ταπεραμέντο του, την ιδιαίτερη αυτή «τρέλα» που μοιράζεται με τον κόσμο αυτής της πόλης, η νηφάλια σκέψη αποδείχθηκε το ιδανικό – αν και οξύμωρο – ταίρι της ιδιοσυγκρασίας αυτής, για να βοηθήσει να ανεβεί η Λεμεσός λίγο ακόμα πιο ψηλά.